در فرآیند اسمز معکوس از یک پمپ که توانایی ایجاد فشار بالایی در آب دارد استفاده میشود تا فشاری بیش از فشار اسمزی آب شور در محلول حاوی نمکهای بیشتر ایجاد شده و آب خالص مجبور به عبور از سطح فیلتر اسمز معکوس شود. با عبور غشا از سطح ممبران، چیزی در حدود ۹۵ تا ۹۹ درصد محتویات آب از آن جدا شده و در سمتی که آب شور قرار دارد، باقی میمانند. فشار لازم برای ایجاد فرآیند اسمز معکوس به میزان غلظت نمکهای موجود در آبی که قرار است تصفیه شود بستگی دارد. هرچه میزان غلظت نمکها بیشتر باشد، فشار بیشتری برای غلبه بر فشار اسمزی ایجادشده و تصفیه آب نیاز است.
به آب تصفیهشده خروجی از فرآیند اسمز معکوس، آب تراوششده (Permeate Water) یا محصول میگویند. آبی که حاوی آلودگیها و نمکهاست و از سطح فیلتر ممبران عبور نکرده است نیز پساب یا آب غلیظشده (Concentrate Water) نام دارد.
با ورود پرفشار آب به فیلتر ممبران اسمز معکوس (در شرایطی که فشار آب بیش از فشار اسمزی باشد) مولکولهای آب از سطح غشای نیمهتراوا عبور کرده و نمکها و سایر محتویات آب که اجازه عبور پیدا نمیکنند بهوسیله جریان پساب از سیستم تصفیه آب تخلیه میشوند. جریان پساب ممکن است بسته به شرایط دور ریخته شده و یا مجدداً با جریان آب ورودی مخلوط شود و بدینصورت در مصرف آب صرفهجویی گردد. آب خالصی که از سطح غشای نیمهتراوا عبور کرده نیز همانطور که گفته شد بیش از ۹۹٪ محتویات خود را از دست داده و کاملاً تصفیه شده است.
باید توجه داشت که در تصفیه آب به روش اسمز معکوس از سیستم فیلتراسیون عرضی (Cross Filtration) بهجای سیستم فیلتراسیون معمول که در آن آلودگیها روی سطح فیلتر جمع میشوند، استفاده میشود. با این سیستم تصفیه، جریان ورودی به دو بخش تقسیم میشود؛ آبی که بهواسطه فشار ایجادشده در آن از عرض فیلتر ممبران عبور کرده و تصفیه شده است و آبی که حاوی نمکها و محتویات باقیمانده بوده و از سطح فیلتر ممبران عبور نکرده و از سیستم تصفیه آب خارج میشود. این روش باعث میشود که آلودگیها و نمکهای موجود در آب بر روی سطح فیلتر باقی نمانده و فیلتر ممبران برای مدتی طولانی بتواند در فرآیند تصفیه آب شرکت کند.
آلودگیهایی که فیلتر اسمز معکوس از آب حذف میکند
فیلتر ممبران اسمز معکوس توانایی حذف بیش از ۹۹٪ نمکهای محلول در آب (یونها)، ذرات معلق، کلوئیدها، مواد آلی، باکتریها و ویروسها را از آب ورودی به سیستم تصفیه آب دارد (دقت داشته باشید که فیلتر ممبران برای حذف کامل باکتریها و ویروسها چندان مورد اعتماد نیست). یک فیلتر ممبران، محتویات موجود در آب را بر اساس اندازه و بار آنها پس میزند. هر مولکول یا مادهای با جرم مولکولی بیش از ۲۰۰ توسط فیلتر ممبران اسمز معکوس از آب جدا میشود (جرم مولکولی آب ۱۸ است). همچنین هرچقدر که بار یک یون بیشتر باشد، احتمال حذف آن توسط اسمز معکوس بیشتر است. برای مثال یون کلسیم یک یون دو بار مثبت (+Ca2) است و یون سدیم نیز یک بار مثبت (+Na) دارد؛ بنابراین یون کلسیم بیشتری نسبت به یون سدیم توسط سیستم تصفیه آب اسمز معکوس از آب جدا میشود. همین موضوع دلیل توانایی نهچندان زیاد اسمز معکوس در جداسازی گازها از آب است. برای مثال گاز کربن دیاکسید (CO2) چندان یونیزه نیست و جرم مولکولی بسیار کمی دارد و بنابراین نمیتواند با اسمز معکوس از آب حذف شود. همین موضوع باعث شده تا آب خروجی از سیستم تصفیه آب اسمز معکوس به دلیل حل شدن کربن دیاکسید در آن و تولید کربنیک اسید اندکی حالت اسیدی داشته و pH آن پایینتر از عدد ۷ (حالت خنثی) باشد.
اسمز معکوس یک فرآیند بسیار مؤثر در تصفیه آب دریا، آب لبشور و تصفیه آب شهری محسوب شده و در ابعاد کوچک (مثلاً دستگاه تصفیه آب خانگی) تا ابعاد بسیار بزرگ (مثلاً آب شیرین کن صنعتی) بسیار کاربرد دارد.
جهت کسب اطلاعات و مشاوره با کارشناسان نیلتک تماس بگیرید.